مبانی حقوق بین الملل ارتباطات - فرحناز مصطفوی

جزوه درسی مبانی حقوق بین الملل ارتباطات تالیف فرحناز مصطفوی منبع ارشد علوم اجتماعی (روزنامه نگاری) دانشگاه پیام نور

فصل اول: مفاهیم و تعاریف

• حقوق طبیعی

• حقوق موضوعه

• حقوق داخلی یا ملی و حقوق خارجی یا بین الملل

فصل دوم: حقوق ارتباطات و حقوق بین الملل ارتباطات

• چارچوب های حقوق بین الملل ارتباطات

• حیات حقوق حقوق بین الملل ارتباطات

فصل سوم: تاریخچه

• آغاز مبارزه با کنترل و سانسور نشریات چاپی

• آزادی مطبوعات در انگلیس و فرانسه

• آزادی بیان و مطبوعات در اعلامیه های حقوق بشر و حقوق اساسی

• قانون اساسی ایران

فصل چهارم: مبانی فلسفی و ارکان حقوقی آزادی مطبوعات

• تئوری ژاکوبن در مورد آزادی-مشارکت

• نظریه های مارکسیست در مورد آزادی های ظاهری و آزادی های واقعی

• معیارهای سنجش آزادی و استقلال مطبوعات

• از آزادی مطبوعات تا آزادی اطلاعات و حق ارتباط

• محدودیت های مبتنی بر قانون

• تاسیس شورای مطبوعات

• طبقه بندی ریموند ویلیامز

• طبقه بندی دنیس مک کوایل

فصل پنجم: اقدامات و مصوبات مجمع عمومی ملل متحد در مورد آزادی مطبوعات

• عهدنامه حق بین المللی تصحیح اخبار

• قطعنامه ها و طرح های مصوب کنفرانس

فصل ششم: آزادی بیان در تصمیمات و مصوبات سازمان های منطقه ای

• ابزارهای حقوق شورای اروپا

• عهدنامه اروپایی حراست حقوق بشر و آزادی های بنیادی

• عهدنامه تکنولوژی فرامرزی

• اعلامیه شورای اروپا در مورد آزادی ارتباطات در اینترنت

انسان در روند تکاملی خود نیاز به ارتباط را به خوبی حس کرده و از این رو همواره تلاش به برقراری ارتباط داشته است. تلاش انسانها برای برقراری ارتباط با یکدیگر از آغازین زمان خلقت شکل گرفته و در این راستا تمام وسایل و امکانات قابل تصور به کار گرفته شده است؛ از ابتدایی ترین آنها که آتش و دود باشد تا به امروز که ارتباطات بین آدمیان در پرتو رشد خیره کننده ی فناوری اطلاعات، گستره و عمقی نوین یافته است به گونه ای که صاحب نظران و اندیشمندان درصدد برآمدند تا آنچه را نظم نوین ارتباطات نام گرفته است در جامعه بین المللی محقق سازند. در شکل گیری نظم نوین ارتباطات، حقوقدانان نیز نقشی به سزا ایفا نموده و ارتباطات بین انسانها را از منظر حقوقی در گستره داخلی و بین المللی مورد کنکاش و ارزیابی قرار داده اند و از این روست که با پیدایش عناوینی چون ارتباطات و اطلاعات ، حقوق ارتباطات نیز پا به عرصه وجود نهاده است .

حق برقراری ارتباط ، پایه حقوق ارتباطات میباشد و انسانها باید بتوانند آزادانه از این حق بهره مند گردند. حق ارتباط و حق آزادی ارتباط ، اگر به عنوان پایه و اساس کار تلقی شود ، اصول دیگری نیز در این راستا مطرح خواهد شد، از جمله اصل صحت و اعتبار ارتباطات و وسایل ارتباطی به گونه ای که قادر به جلب اعتماد عمومی باشد با فراگیر شدن ارتباطات و نیز جهانی شدن آن ، مسائل جدیدی مطرح شده که دیگر بیش از این، حقوق داخلی توانایی و قدرت لازم برای پاسخ گویی و نیز کنترل آنها را ندارد. بر همین اساس، سازمان های بین المللی دولتی در سطح جهانی و منطقه ای، اقدام به ضابطه مند کردن این حوزه نموده و با یاری گرفتن از ظرفیتهای حقوقی و اجرایی در سطح ملی کشورهای عضو، سعی در بهبود وضع فعلی حاکم بر ارتباطات و اطلاعات دارند. علاوه بر این، حقوق بین الملل بر واقعیت جامعه مجازی) یا جامعه اطلاعاتی (که حاصل مهندسی وسایل ارتباطات است بی توجه نبوده و در چهارچوبهای ترسیم شده توسط حقوق بین الملل ، سعی در کنترل آن و نیز به کارگیری این واقعیت بر اساس اهداف موجود در حقوق بین الملل دارد که در منشور سازمان ملل متحد مواردی از آن انعکاس یافته است. طبیعتاً، جامعه مجازی در ساختار و ماهیت وجودی خود با جامعه ی سنتی موجود تفاوتهای اساسی دارد. به همین دلیل نمی توان انتظار داشت با قواعد سنتی حقوق بین الملل ارتباطات که ناشی از جامعه سنتی موجود است بتوان بر جامعه مجازی کنترل کامل و مناسبی اعمال نمود.

شالوده ی بنیادی حقوق ارتباطات بر حقوق مطبوعات که از جهت موضوعی، هسته ی مرکزی و از جنبه ی تاریخی، قدیم ترین زمینه ی آن به شمار می رود، استوار گردیده است و با در نظر گرفتن آنکه اساس حقوق مطبوعات برآزادی بیان و حق دسترسی همگان به اطلاعات پایه گذاری شده است و زمینه های مکمل آن ، مانند حقوق رادیو و تلویزون و حقوق اینترنت نیز تا حدودی با توجه به این آزادی تکوین یافته اند میتوان گفت که ” حقوق ارتباطات “، از یک ویژگی بسیار مهم، در جهت کمک به حفظ و حراست آزادی مذکور برخوردار است.

حقوق مطبوعات، به سبب تقدم تاریخی و پیشگام بودن در تامین آزادی های یادشده، در پدیدآوردن اصول و مقررات حقوقی حاکم بر تاسیس و اداره ی موسسات ارتباطی، محتوا و انتشار پیامهای ارتباطی همکاران حرفهای فعالیتهای ارتباطی و مسئولیت های حقوقی ناشی از اداره ی موسسات ارتباطی و فعالیتهای ارتباطی سهم اساسی داشته است و به همین سبب، برشکل دادن ساختارها و شیوه های کار تمام وسایل ارتباط جمعی و تکنولوژهای اطلاعات و ارتباطات، تاثیر گذاشته است و در سامان دهی و نظام مندسازی حقوق ارتباطات، نقش مهمی ایفا کرده است.

بنابراین، در این مجموعه آموزشــی کـه بـرای دانشجویان مقطع کارشناسی ارشــد تدوین گردیده است به بهره گیری بخشی از کتب مرتبط [حقوق حرفه ای روزنامه نگاری ( نوشته: کاظم معتمد نژاد و رویا معتمد نژاد و حقوق بین الملل ارتباطات ( نوشته میثم آرایی )] ضمن بيان کليـات مفهـوم حقـوق و مسئولیت های حقوقی در حوزه فعالیـت خبرنگاران فعال مرتبط می پردازیم و پس از شرح جزئیات مباحث مربوطه در این راستا خواهیم پرداخت.

نسخه چاپ شده این جزوه در سایت فروش کتاب و جزوات دانشگاهی بزرگمهر موجود بوده و نسخه دیجیتالی آن نیز در وبلاگ دانلود کتاب دانشگاهی در اختیار شما قرار گرفته است.