نظریه بازی ها (استراتژی ها و کاربردها)

جزوه نظریه بازی ها (استراتژی ها و کاربردها) نوشته دکتر یگانه موسوی جهرمی و الهام صحتی منبع کارشناسی رشته مدیریت دانشگاه پیام نور

فصل اول: نظریه بازیها ، تعاریف، مفاهیم و فروض

• تعریف نظریه بازیها

• مولفه های بازیها

• انواع بازیها

• فروض بازیها

• مولفه های اصلی فرم گسترده

• فرم نرمال یا استراتژیک

فصل دوم بازیهای همزمان ( ایستا) با آگاهی کامل

• مبتنی بر راهبرد استراتژی های خالص

• تعادل بازی به روش استراتژی غالب

• تعادل استراتژی غالب ضعیف

• تعادل استراتژی غالب تکرار شونده

• تعادل به روش حذف استراتژی های اکیدا مغلوب

• تعادل استراتژی مغلوب ضعیف

• تعادل نش

فصل سوم بازیهای همزمان (ایستا) با آگاهی کامل

• مبتنی بر راهبرد بهترین پاسخ و استراتژی های مختلط

• راهبرد بهترین پاسخ

• راهبرد استراتژی های مختلط ( تصادفی)

• تعادل نش در بازیهای با استراتژی مختلط

• راهبرد استراتژیهای اکیدا رقابتی و محافظه کارانه

فصل چهارم: بازیهای غیر همزمان (پویا) با آگاهی کامل و ناکامل

• تعادل نش در بازی های گسترده

• تعادل به روش استنتاج معکوس

• مفاهیم بازی فرعی و عقلانیت متوالی

• تعادل نش و تعادل بازی فرعی کامل

فصل پنجم : مسایل و تمرین ها

• پرسش های درست و نادرست

• سؤالات چند گزینه ای

• مسایل تشریحی

• پاسخ مسایل و تمرین ها

نظریه بازی ها شاخه ای از ریاضیات کاربردی است که در علوم اجتماعی به ویژه در اقتصاد، علوم سیاسی، روابط بین الملل و فلسفه دارای کاربرد فراوان است. نظریه بازی ها در تلاش است با کمک گرفتن از ریاضیات، رفتار افراد را در شرایط راهبردی که در آن موفقیت فرد یا بنگاه در انتخاب کردن وابسته به انتخاب دیگران میباشد تحلیل کند محققان و اندیشمندانی که نظریه بازی ها را پایه گذاری کردند و به و به بسط و گسترش آن پرداختند اغلب کسانی بودند که از نزدیک شاهد اتفاقات و جریانات جنگ های جهانی اول و دوم و شکل گیری کمونیسم در اروپای شرقی بعد از جنگ جهانی دوم بودند و به مصایب و مشکلات مردم در این کشورها و پیامدهای فلاکت بار آن کاملا آگاه بودند. یکی از مهمترین مباحث مورد توجه این دانشمندان بررسی شالوده های رفتاری انسانها و چگونگی شکل گیری شرایط اجتماعی بر مبنای این شالودهها بود و بر اساس آن به بسط و توسعه نظریه های جدید پرداختند که در نتیجه آن عرصه های جدیدی را در علم اقتصاد معرفی کردند و مرزهای سنتی علم اقتصاد را که محصور در مطالعه نظریه قیمتها بود گسترش دادند ویژگی بارز تحقیقات و مطالعات متفکرانی همانند ها رسانی این است که با مشاهده مشکلات انسانها صرفا به بیان آن اکتفا نکرده و تلاش می کنند با تشریح و تبیین مبانی مسأله زمینه درک بهتر و کامل تر حقایق و واقعیت های موجود در جامعه فراهم شود و منجر به تدوین و ارایه راه حلهای مناسب و مبتنی بر اصول رفتاری انسانها شود.

یک بازی شامل مجموعه ای از بازیکنان حرکت ها یا استراتژی ها و نتایج مشخصی برای هر ترکیبی از استراتژی ها می با باشد. پیروزی در هر بازی تنها تابع احتمالات نیست بلکه اصول و قوانین ویژه خود را دارد و هر بازیکن در طی بازی سعی میکند با به کارگیری آن ،اصول منفعت خود را حداکثر نماید. رقابت برای دستیابی به منابع مالی سرمایه انسانی رقابت شرکتهای تجاری در بازار بورس نمونه هایی از بازی ها هستند. تئوری بازی سعی میکند تا رفتار ریاضی حاکم بر یک موقعیت استراتژیک (تضاد منافع) را مدل سازی کند.

این موقعیت زمانی پدید می آید که موفقیت یک فرد یک شرکت و … وابسته به استراتژی هایی است که دیگران انتخاب می کنند و هدف نهایی این دانش یافتن راهبرد بهینه برای بازیکنان است. تئوری بازیها علم استراتژی است و تلاش میکند تا اعمالی که بازیکنها در گستره ای از بازی ها باید انجام دهند تا بهترین نتیجه را کسب کنند به شکل ریاضی و منطقی تعیین کند تمام بازیها یک ویژگی مشترک دارند و آن نوعی وابستگی درونی است؛ به این معنا که نتیجه بازی برای هر یک از شرکت کنندگان به انتخاب استراتژیهای همه افراد حاضر در بازی بستگی دارد در بازی های موسوم به بازی با جمع صفر نیز منافع بازیکنها به طور کامل با یکدیگر تعارض پیدا می کند، به گونه ای که منفعتی که یک فرد کسب میکند همواره معادل زبان فرد دیگر است. شایان ذکر است که بازی هایی که در آنها همه بازیکنان ممکن است به منفعت دست یابند (بازیهای با حاصل جمع مثبت) یا ضرر کنند ( بازیهای با حاصل جمع منفی) معمول تر هستند در این بازیها درجات مختلفی از تعارض وجود دارد. تمرکز این نظریه در سالهای اول شکل گیری ،اش بر بازیهای دارای تعارض خالص ( بازی های با حاصل جمع (صفر) بود و سایر بازیها همکارانه در نظر گرفته می شدند؛ به این معنا که شرکت کنندگان اعمال خود را به اتفاق یکدیگر انتخاب کرده و بازی را انجام می دهند. اما اخیرا” بر بازی هایی تمرکز شده که نه دارای حاصل جمع صفر هستند و نه به طور خالص همکارانه هستند. در این بازیها بازیکنان اقدامات خود را به صورت جداگانه انتخاب میکنند اما روابط آنها با یکدیگر حاوی رقابت و همکاری است بازیها را از نظر شکل و قالب در طبقه بندیهای مختلفی می توان توضیح داد از جمله بازی های با جمع صفر و غیر صفر بازیهای مشارکتی و غیر مشارکتی – بازی های کامل و غیر کامل – بازی همزمان (ایستا) و غیر همزمان (پویا) و بازیهای با آگاهی کامل از پیشینه بازی و آگاهی ناکامل از پیشینه بازی (که در این کتاب اینگونه بازیها با عنوان بازی های با آگاهی کامل و آگاهی ناکامل ذکر می شوند) نمونه ای از انواع طبقه بندی شده بازی ها می باشند. بازیکنان باید در تصمیمی که اتخاذ می کنند، هم به تعارض توجه داشته باشند و هم به احتمال همکاری، اصل و جوهر هر بازی وابستگی درونی میان استراتژیهای بازیکنها است. دو نوع مختلف از ارتباط و وابستگی درونی وجود دارد وابستگی پیاپی و وابستگی ،همزمان در نوع ،پیاپی، بازیکنها به ترتیب عمل کرده و هر یک از اقدامات قبلی دیگران آگاهند در نوع ،همزمان بازیکنان در یک زمان عمل می کنند و هر یک از اقدامات دیگری بی اطلاع است شیوه استنتاج معکوس یک اصل عمومی برای بازیکنان شرکت کننده در بازی با حرکتهای پیاپی است. هر بازیکن باید در نظر بگیرد که دیگران چگونه به حرکت فعلی او واکنش نشان خواهند داد و در مقابل خودش دست به چه انتخابی خواهد زد. هر بازیکن پیش بینی میکند که تصمیمات اولیه او نهایتا به کجا خواهند انجامید و از این اطلاعات برای تعیین بهترین تصمیمی که باید اتخاذ کند استفاده می نماید و زمانی که راجع به چگونگی واکنش دیگران فکر می کند، باید خود را به جای آنها قرار دهد و همانند آنها فکر کند. برخلاف بازی های پیاپی که در آنها زنجیره، استدلال خطی، است بازی های همراه با حرکات همزمان، یک دور منطقی در خود دارند. اگرچه بازیکن ها به صورت همزمان و بدون اطلاع از حرکات فعلی یکدیگر عمل می کنند، اما همه آنها باید از این نکته آگاه باشند که بازیکنان دیگر آگاه و منطقی هستند. طبق این تفکر، فرض بر این است که همه بازیکنان عقلایی رفتار کرده و از این اصل رفتاری یکدیگر نیز آگاهند؛

بنابراین هر بازیکن باید خود را به صورت مجازی به جای تمامی افراد دیگر قرار دهد و سعی کند پیامد هر حرکت را محاسبه نماید و از این طریق بهترین اقدام برای او با توجه به اینگونه محاسبه های کلی به دست می آید. در کتاب حاضر، به عنوان یک منبع درسی که از دروس اصلی دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد رشته اقتصاد با گرایشهای مختلف می باشد سعی شده است به مباحثی از این حوزه پرداخته شود که به درک علمی دانشجویان در رابطه با مفاهیم و اصطلاحات پایه ای و کلیدی تئوری بازیها به همراه مثال های کاربردی کمک نماید، همچنین، تلاش شده آنان با مفاهیم اصلی و شیوه های مطرح و بنیادی در این زمینه آشنا شوند. از آنجا که در دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد رشته های اقتصاد و مدیریت در دروس پایه مباحث نظریه بازی ها ارائه می شود کتاب حاضر می تواند به عنوان منبع این درس معرفی و استفاده شود. در این کتاب مباحث ارایه شده براساس بازی های همزمان و غیر همزمان با آگاهی کامل و ناکامل از پیشینه بازی طبقه بندی و تشریح شده و مشتمل بر پنج فصل تدوین گردیده است.

نسخه چاپ شده این جزوه در سایت کتابفروشی بزرگمهر در همین صفحه قابل خرید و نسخه دیجیتالی آن با فرمت pdf در وبلاگ دانلود رایگان جزوات دانشگاه قابل دریافت خواهد بود.